Psychoterapia Gestalt opisana została bardzo dokładnie w setkach, jeśli nie tysiącach różnych opracowań. Stworzona przez Fritza Perlsa z nadrzędnym celem w postaci osiągania dojrzałości, wzrostu potencjału człowieka, zwiększania jego możliwości poprzez integrację osobowości, wzmacnianie autentycznych pragnień i potrzeb.
Idea terapii Gestalt przyjmuje, że człowiek reaguje sumą utrwalonych reakcji i, aby być akceptowanym przez otoczenie, w rezultacie oddziela się od autentycznych odczuć i blokuje swój potencjał. Skutkiem blokowania potencjału i zniekształcenia perspektywy jednostki może być zaburzenie stanu równowagi, a przez to choroba psychiczna.
Koncepcja stanu równowagi może wydać się bliska Zen oraz filozofii orientalnej. Jest w tym wiele racji jako, że Gestalt budując przekaz dotyczący postawy w życiu czerpie właśnie stamtąd. Tworzy obraz zdrowia poprzez możliwości jakie posiada każdy organizm. Można zatem z powodzeniem uznać, iż Gestalt jest formą (psycho)terapii humanistycznej.
Stąd też i dialog egzystencjalny pomiędzy pacjentem, a terapeutą, który jest swego rodzaju wątkiem terapii. Kreowana przez terapeutę umiejętność spojrzenia głęboko w siebie przynosi pacjentowi wiedzę, a z nią swobodę podejmowania decyzji.
W założeniu psychoterapia Gestalt koncentruje się na chwili obecnej. Kształtuje świadomość w kontekście zdarzeń mających miejsce tu i teraz. Przeszłość jest historią, więc już nie istnieje. Przyszłość natomiast nie istnieje, albowiem jeszcze nie nadeszła. Wszystko to pozwala na właściwe rozpoznawanie odczuć i emocji w taki sposób, aby nie uciekać od tego czego doświadczamy. Każdy rodzaj emocji niezależnie od ich charakteru powinien być rozpoznany i zrozumiany, aby stać się naturalnym składnikiem codzienności. Jeśli się tak nie stanie narastający niepokój może dać efekt w postaci fizycznego schorzenia.
W psychoterapii Gestalt człowiek uważany jest za jednostkę składającą się z ciała i duszy. Pracując zatem nad aspektem duchowości i psychiką nie można pomijać elementu materii, czyli ciała. Obydwa te obszary są ściśle ze sobą powiązane, dlatego też emocje znajdują odzwierciedlenie w mowie ciała.
Praktykując Gestalt, a więc i samodoskonalenie, należy przyjmować – brać odpowiedzialność za swoje czyny, ale także przeżycia. Stanowi to jeden z podstawowych elementów przejmowania kontroli nad własnym życiem.
Aby skutecznie korzystać z terapii koniecznym jest przyjęcie kilku podstawowych zasad, które wydają się zrozumiałe, lecz niekiedy bardzo trudne do zaadaptowania w codzienności.
- × Postarajmy się żyć tu i teraz, doświadczać teraźniejszości
- × Odrzućmy życie w wyimaginowanym świecie, przeżywajmy to, co jest rzeczywiste
- × Unikajmy zbędnego analizowania i rozmyślania, starajmy się za to odczuwać i widzieć
- × Wyrażajmy emocje, nie manipulujmy, nie oceniajmy i nie usprawiedliwiajmy
- × Przyjmijmy całkowitą odpowiedzialność za własne czyny, uczucia i myśli
- × Określmy swoje zasady i przestańmy akceptować nakazy/zakazy innych
Zaakceptujmy nieprzyjemności i ból, tak jak akceptujemy radość – buduj swoją świadomość.